Top menu

2012_nebbia-su-mantova_w.jpg2009_incendio_w.jpg2008_oltreorizzonte_w.jpg2009_sorgere_w.jpg2012_squarcio-di-luce_w.jpg2011_forza-del-vento_w.jpg2011_paes-invernale-1_w.jpg2009_sottobosco_w.jpg2011_settembre_w.jpg2011_cespuglio_w.jpg2011_schiumadonda_w.jpg2008_acquitrino_w.jpg2010_temporale_w.jpg2008_controlucemn_w.jpg2012_campo-papaveri_w.jpg2007_grandepino_w.jpg2009_tramonto2_w.jpg2009_stagno_w.jpg2011_marina_w.jpg2009_toscanasera_w.jpg2009_mantovainrosso_w.jpg2009_tramonto_w.jpg2010_steppa_w.jpg2012_tre-alberi_w.jpg2011_paes-invernale-2_w.jpg

Venanzio, “Pange lingua”

Venanzio Fortunato (530-c.600)

Hymnus “Pange lingua gloriosi proelium certaminis” (t. 1)
Feria VI in Parasceve, ad missam Præsanctificatorum

 

Nota metrica: terzine di tetrametri trocaici catalettici, fortemente divisi in due emistichi da una cesura centrale, che le conforma a sestine. Il ritmo fortemente cadenzato, da marcia militare (di questo genere erano le marce delle legioni romane: «Ecce, Caesar nunc triumphat, qui subegit Gallias»), è rafforzato dalla coincidenza quasi perfetta tra le sillabe lunghe e gli accenti tonici, che l’avvicina molto a certi testi dei Carmina Burana. Il ritornello, in realtà, è la strofa 8.

 

Ver.  Crux fidelis, inter omnes
   arbor una nobilis:
nulla silva talem profert,
   fronde, flore, germine; *
dulce lignum, dulces clavos,
   dulce pondus sustinet.

1.  Pange, lingua, gloriosi
   proelium certaminis
et super crucis trophaeo
   dic triumphum nobilem,
qualiter redemptor orbis    immolatus vicerit.

Ver.  Crux fidelis etc.

2.  De parentis protoplasti
   fraude factor condolens,
quando pomi noxialis
   morte morsu corruit,
ipse lignum tunc notavit,
   damna ligni ut solveret.

Ver.  Dulce lignum etc.

3.  Hoc opus nostrae salutis
   ordo depoposcerat,
multiformis perditoris
   arte ut artem falleret
et medelam ferret inde,
   hostis unde laeserat.

Ver.  Crux fidelis etc.

4.  Quando venit ergo sacri
   plenitudo temporis,
missus est ab arce patris
   natus orbis conditor
atque ventre virginali
   carne factus prodiit.

Ver.  Dulce lignum etc.

5.  Vagit infans inter arta
   conditus praesaepia,
membra pannis involuta
   virgo mater adligat,
et pedes manusque crura
   stricta pingit fascia.

Ver.  Crux fidelis etc.

6.  Lustra sex qui iam peracta
   tempus implens corporis,
se volente, natus ad hoc,
   passioni deditus,
agnus in crucis levatur
   immolandus stipite.

Ver.  Dulce lignum etc.

7.  En acetum, fel, arundo,
   sputa, clavi, lancea;
mite corpus perforatur;
   sanguis, unda profluit,
terra pontus astra mundus
   quo lavantur flumine.

Ver.  Crux fidelis etc.

<8.  Crux fidelis, inter omnes
   arbor una nobilis,
nulla talem silva profert
   flore, fronde, germine,
dulce lignum dulce clavo
   dulce pondus sustinens.>

9.  Flecte ramos, arbor alta,
   tensa laxa viscera,
et rigor lentescat ille
   quem dedit nativitas,
ut superni membra regis
   mite tendas stipite.

Ver.  Dulce lignum etc.

10.  Sola digna tu fuisti
   ferre pretium saeculi
atque portum praeparare
   nauta mundo naufrago,
quem sacer cruor perunxit
   fusus agni corpore.

Ver.  Crux fidelis etc.

11.  Æqua Patri Filióque,
   inclito Paráclito,
sempitérna sit beátæ
   Trinitáti glória,
cuius alma nos redémit
   atque servat grátia. Amen.

Ver.  Dulce lignum etc.

 

 


Guida all’ascolto

La rubrica indica che il versus inziale, “Crux fidelis” va cantato per intero all’inizio, quindi tra le strofe del “Pange lingua”, vanno intercalati alternativamente una volta i primi quattro versi, e una volta gli ultimi due.

 

 

[LU 709-12]