infectum

Categoria: Grammatica
Ultima modifica il Giovedì, 16 Settembre 2021 16:35
Pubblicato Mercoledì, 10 Settembre 2008 07:55
Scritto da quomodo
Visite: 6242
Riepilogo dei suffissi dell'infectum
    I II III IV V
indicativo  presente  -ā- -ē- -o- -ĕ- -ĭ- -u- -ī- -ĭ-
  imperfetto  -a- -e- -e- -ie- -ie-
  futuro I  -a- -e- -ē- -iē- -iē-
congiuntivo  presente  -ē- -eā- -ā- -iā- -iā-
  imperfetto  -āre- -ēre- -ĕre- -īre- -ĕre-
infinito  presente  -āre -ēre -ĕre -īre -ĕre
imperativo  presente / futuro  -ā- -ē- -ĭ- -ī- -ĭ-
participio  presente  -ant- -ent- -ent- -ient- -ient-
gerundio    -and- -end- -end- -iend- -iend-

 

• il tema dell’infectum (o tema del presente) si ricava dal confronto tra le prime due voci e l’ultima del paradigma
• i verbi latini regolari sono tradizionalmente organizzati in 5 coniugazioni, a seconda della vocale tematica che caratterizza l’infectum

  I II III IV V
vocale tematica  -ā- -ē- -ĕ-/-ĭ-/-o-/-u- -ī- -ĭ-
paradigma att. 
-o -as -āre -eo -es -ēre -o -is -ĕre -io -is -īre -io -is -ĕre
paradigma pass.  -or -āris -āri -eor -ēris -ēri -o -ĕris -i -ior -īris -īri -ior -ĕris -i

• la vocale tematica della III è breve e apofonica, ossia subisce mutazioni di timbro (-o-,-u-/-e-,-i-) apparendo nel presente indicativo come:
-o- = 1a sing.  |  -u- = 3a plur.  |  -ĕ- = 2a sing. passiva  |  -ĭ- = in tutti gli altri casi
• la V presenta forme simili ora alla III ora alla IV, per cui talora è detta anche mista
• la II mostra sempre la vocale tematica -e- in tutte le voci dell’infectum

 

Prospetto dell’infectum

• sull’infectum si fondano i seguenti modi-tempi verbali espliciti e impliciti:

   presente  passato  futuro
indicativo  presente imperfetto futuro I
congiuntivo 
presente imperfetto
imperativo 
presente (futuro)
infinito 
presente
participio 
presente
gerundio/gerundivo 
(presente)

 • l’infectum rappresenta:
- nella consecutio temporum la contemporaneità (in it. = tempo semplice)
- nell’aspetto verbale la imperfettività o duratività (valore non compiuto) dell’azione (in it. = stare + gerundio)

indicativo presente
I II III IV V
att. pass. att. pass. att. pass. att. pass. att. pass.
-o
-a-s
-a-t
-ā-mus
-ā-tis
-a-nt
-or
-ā-ris
-ā-tur
-ā-mur
-a-mĭni
-a-ntur
-e-o
-e-s
-e-t
-ē-mus
-ē-tis
-e-nt
-e-or
-ē-ris
-ē-tur
-ē-mur
-e-mĭni
-e-ntur
-o
-i-s
-i-t
-ĭ-mus
-ĭ-tis
-u-nt
-or
-ĕ-ris
-ĭ-tur
-ĭ-mur
-i-mĭni
-u-ntur
-i-o
-i-s
-i-t
-ī-mus
-ī-tis
-iu-nt
-i-or
-ī-ris
-ī-tur
-ī-mur
-i-mĭni
-iu-ntur
-i-o
-i-s
-i-t
-ĭ-mus
-ĭ-tis
-iu-nt
-i-or
-ĕ-ris
-ĭ-tur
-ĭ-mur
-i-mĭni
-iu-ntur
imperativo presente & futuro
pres. fut. pres. fut. pres. fut. pres. fut. pres. fut.
-a

-ā-te

-ā-to
-ā-to
-a-tote
-a-nto
-e

-ē-te

-ē-to
-ē-to
-e-tote
-e-nto
-e

-ĭ-te

-ĭ-to
-ĭ-to
-i-tote
-u-nto
-i

-ī-te

-ī-to
-ī-to
-i-tote
-iu-nto
-e

-ĭ-te

-ĭ-to
-ĭ-to
-i-tote
-iu-nto

 

infinito presente
I II III-V IV
att. pass. att. pass. att. pass. att. pass.
-ā-re -ā-ri -ē-re -ē-ri -ĕ-re -i -ī-re -ī-ri
congiuntivo imperfetto
-ā-re-m
-ā-re-s
-ā-re-t
-a--mus
-a--tis
-ā-re-nt
-ā-re-r
-a--ris/re
-a--tur
-a--mur
-ā-re-mĭni
-ā-re-ntur
-ē-re-m
-ē-re-s
-ē-re-t
-e--mus
-e--tis
-ē-re-nt
-ē-re-r
-e--ris/re
-e--tur
-e--mur
-ē-re-mĭni
-ē-re-ntur
-ĕ-re-m
-ĕ-re-s
-ĕ-re-t
-e--mus
-e--tis
-ĕ-re-nt
-ĕ-re-r
-e--ris/re
-e--tur
-e--mur
-ĕ-re-mĭni
-ĕ-re-ntur
-ī-re-m
-ī-re-s
-ī-re-t
-i--mus
-i--tis
-ī-re-nt
-ī-re-r
-i--ris/re
-i--tur
-i--mur
-ī-re-mĭni
-ī-re-ntur

 

indicativo imperfetto
I II-III IV-V
att. pass. att. pass. att. pass.
-ā-ba-m
-ā-ba-s
-ā-ba -t
-a--mus
-a--tis
-ā-ba-nt
-ā-ba-r
-a--ris/re
-a--tur
-a--mur
-a-ba-mĭni
-a-ba-ntur
-ē-ba-m
-ē-ba-s
-ē-ba-t
-e--mus
-e--tis
-ē-ba-nt
-ē-ba-r
-e--ris/re
-e--tur
-e--mur
-e-ba-mĭni
-e-ba-ntur
--ba-m
--ba-s
--ba-t
-ie--mus
-ie--tis
--ba-nt
--ba-r
-ie--ris/re
-ie--tur
-ie--mur
-ie-ba-mĭni
-ie-ba-ntur
indicativo futuro I    
-ā-bo
-ā-bi-s
-ā-bi -t
-a--mus
-a--tis
-ā-bu-nt
-ā-bo-r
-a--ris/re
-a--tur
-a--mur
-a-bi-mĭni
-a-bu-ntur
-ē-bo
-ē-bi-s
-ē-bi-t
-e--mus
-e--tis
-ē-bu-nt
-ē-bo-r
-e--ris/re
-e--tur
-e--mur
-e-bi-mĭni
-e-bu-ntur
   

 

congiuntivo presente
I II III IV-V
att. pass. att. pass. att. pass. att. pass.
-e-m
-e-s
-e-t
-ē-mus
-ē-tis
-e-nt
-e-r
-ē-ris/re
-ē-tur
-ē-mur
-e-mĭni
-e-ntur
-e-a-m
-e-a-s
-e-a-t
-e-ā-mus
-e-ā-tis
-e-a-nt
-e-a-r
-e-ā-ris/re
-e-ā-tur
-e-ā-mur
-e-a-mĭni
-e-a-ntur
-a-m
-a-s
-a-t
-ā-mus
-ā-tis
-a-nt
-a-r
-ā-ris/re
-ā-tur
-ā-mur
-a-mĭni
-a-ntur
-i-a-m
-i-a-s
-i-a-t
-i-ā-mus
-i-ā-tis
-i-a-nt
-i-a-r
-i-ā-ris/re
-i-ā-tur
-i-ā-mur
-i-a-mĭni
-i-a-ntur
        indicativo futuro I
        -a-m
-e-s
-e-t
-ē-mus
-ē-tis
-e-nt
-a-r
-ē-ris/re
-ē-tur
-ē-mur
-e-mĭni
-e-ntur
-i-a-m
-i-e-s
-i-e-t
-i-ē-mus
-i-ē-tis
-i-e-nt
-i-a-r
-i-ē-ris/re
-i-ē-tur
-i-ē-mur
-i-e-mĭni
-i-e-ntur

 

gerundio / gerundivo
I II-III IV-V
-a-nd-i
-a-nd-o
-a-nd-um
-a-nd-o
-e-nd-i
-e-nd-o
-e-nd-um
-e-nd-o
-ie-nd-i
-ie-nd-o
-ie-nd-um
-ie-nd-o
-a-nd-us, -a, -um    -e-nd-us, -a, -um   -ie-nd-us, -a, -um 
participio presente
-a-ns, -a-nt-is -e-ns, -e-nt-is -ie-ns, -ie-nt-is